Όπως είναι ευρέως γνωστό, η Κύπρος βρίσκεται αντιμέτωπη με μια παρατεταμένη περίοδο ανομβρίας, η οποία επιτείνεται από έτος σε έτος, δημιουργώντας μια αίσθηση ανησυχίας σχετικά με τη μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα υδατικών πόρων.
Το τρέχον υδρολογικό έτος 2023-2024, δυστυχώς, επιβεβαιώνει τις χειρότερες προβλέψεις, καταγράφοντας μία από τις πιο ξηρές περιόδους των τελευταίων πενήντα ετών.
Η σοβαρότητα της κατάστασης υπογραμμίζεται από τις δραματικά μειωμένες εισροές στα κύρια φράγματα της χώρας, οι οποίες ανέρχονται μόλις σε 24,7 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (ΕΚΜ) νερού. Αυτό το απογοητευτικό ποσό αντιστοιχεί σε μόλις 8,5% της συνολικής χωρητικότητας των φραγμάτων και κατατάσσεται ως η έκτη χειρότερη εισροή από το 1987.
Η εξέλιξη αυτή απαιτεί μία εμπεριστατωμένη ανάλυση των αιτιών, των συνεπειών και των πιθανών λύσεων, καθώς και την άμεση κινητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Κατανόηση της Έντασης του Προβλήματος:
Η επίμονη ανομβρία δεν αποτελεί απλώς ένα βραχυπρόθεσμο πρόβλημα, αλλά μια ένδειξη μιας δυνητικά μόνιμης αλλαγής στο υδρολογικό ισοζύγιο της Κύπρου. Η μείωση των βροχοπτώσεων, σε συνδυασμό με την αύξηση της θερμοκρασίας – φαινόμενα που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή – έχουν ως αποτέλεσμα την εξάντληση των φυσικών αποθεμάτων νερού. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από μια σειρά παραγόντων, όπως:
Υψηλή ζήτηση νερού: Η Κύπρος, ως νησιωτική χώρα με σημαντική τουριστική δραστηριότητα και αναπτυσσόμενο γεωργικό τομέα, αντιμετωπίζει υψηλή ζήτηση νερού, η οποία συχνά υπερβαίνει τη φυσική προσφορά.
Ανεπαρκής διαχείριση υδατικών πόρων: Παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί, η διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κύπρο δεν είναι πάντα αποτελεσματική, με απώλειες λόγω διαρροών στα δίκτυα ύδρευσης και ανεπαρκή έλεγχο της παράνομης χρήσης νερού.
Μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές: Η χρήση άρδευσης με μη βιώσιμες μεθόδους και η καλλιέργεια υδροβόρων καλλιεργειών επιβαρύνουν περαιτέρω τους διαθέσιμους υδατικούς πόρους.
Συνέπειες της Συνεχιζόμενης Ανομβρίας:
Οι συνέπειες της παρατεταμένης ανομβρίας είναι πολυδιάστατες και επηρεάζουν πολλούς τομείς της κυπριακής κοινωνίας και οικονομίας:
Μειωμένη παροχή νερού: Η μείωση των αποθεμάτων νερού στα φράγματα οδηγεί σε περιορισμούς στην παροχή νερού για οικιακή χρήση, γεωργία και βιομηχανία.
Υποβάθμιση της ποιότητας του νερού: Η χαμηλή στάθμη των υδάτων στα φράγματα αυξάνει τη συγκέντρωση αλάτων και άλλων ρύπων, υποβαθμίζοντας την ποιότητα του νερού.
Επιπτώσεις στη γεωργία: Η λειψυδρία πλήττει σοβαρά τη γεωργική παραγωγή, με αποτέλεσμα μειωμένες αποδόσεις, αυξημένο κόστος παραγωγής και απώλειες εισοδήματος για τους αγρότες.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις: Η ανομβρία επιδεινώνει την ερημοποίηση, απειλεί τη βιοποικιλότητα και αυξάνει τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών.
Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις: Η έλλειψη νερού μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικές εντάσεις, αύξηση του κόστους ζωής και μείωση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας.
Απαιτούμενες Δράσεις και Προτάσεις:
Η αντιμετώπιση της κρίσης ανομβρίας απαιτεί μια ολιστική και πολυεπίπεδη προσέγγιση, η οποία να περιλαμβάνει μέτρα για τη μείωση της ζήτησης, την αύξηση της προσφοράς και τη βελτίωση της διαχείρισης των υδατικών πόρων. Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται οι ακόλουθες δράσεις:
Ενίσχυση της διαχείρισης ζήτησης νερού: Η εφαρμογή μέτρων για τη μείωση της κατανάλωσης νερού σε όλα τα επίπεδα είναι απαραίτητη. Αυτό περιλαμβάνει την προώθηση της χρήσης αποδοτικών συσκευών και τεχνολογιών, την επιβολή αυστηρότερων ελέγχων στην παράνομη χρήση νερού και την εκπαίδευση του κοινού σχετικά με την ορθολογική χρήση του νερού.
Βελτίωση της υποδομής ύδρευσης: Η επισκευή και αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης για την αποφυγή διαρροών είναι ζωτικής σημασίας. Επίσης, η κατασκευή νέων υποδομών, όπως δεξαμενές αποθήκευσης νερού, μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της χωρητικότητας αποθήκευσης.
Αύξηση της προσφοράς νερού:Η εξερεύνηση νέων πηγών νερού, όπως η αφαλάτωση θαλασσινού νερού και η επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων, είναι απαραίτητη. Η αξιοποίηση των υπόγειων υδάτων θα πρέπει να γίνεται με σύνεση και με γνώμονα τη βιωσιμότητα.
Προώθηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών: Η ενθάρρυνση της χρήσης αποδοτικών συστημάτων άρδευσης, η καλλιέργεια ανθεκτικών στην ξηρασία καλλιεργειών και η εφαρμογή πρακτικών διαχείρισης του εδάφους που βελτιώνουν την ικανότητά του να συγκρατεί νερό μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της κατανάλωσης νερού στη γεωργία.
Ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας: Η Κύπρος θα πρέπει να συνεργαστεί με άλλες χώρες της περιοχής για την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών σχετικά με τη διαχείριση υδατικών πόρων σε συνθήκες ξηρασίας.
Επένδυση στην έρευνα και την τεχνολογία: Η επένδυση στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την εξοικονόμηση νερού, την αφαλάτωση και την επαναχρησιμοποίηση λυμάτων είναι απαραίτητη για την επίτευξη μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Ενίσχυση του νομικού και θεσμικού πλαισίου: Η επικαιροποίηση της νομοθεσίας για τη διαχείριση των υδατικών πόρων και η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των αρμόδιων αρχών είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική εφαρμογή των πολιτικών και μέτρων.
Συμπέρασμα:
Η συνεχιζόμενη ανομβρία στην Κύπρο αποτελεί μια σοβαρή πρόκληση που απαιτεί άμεση και συντονισμένη δράση. Η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης, η οποία να συνδυάζει μέτρα για τη μείωση της ζήτησης, την αύξηση της προσφοράς και τη βελτίωση της διαχείρισης των υδατικών πόρων, είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των υδατικών πόρων της Κύπρου και την προστασία του περιβάλλοντος, της οικονομίας και της κοινωνίας.
Η επιτυχία αυτών των προσπαθειών εξαρτάται από την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων της κυβέρνησης, των τοπικών αρχών, των αγροτών, των επιχειρήσεων και του κοινού.
Η ανάληψη δράσης σήμερα είναι κρίσιμη για την αποφυγή μιας ακόμη πιο σοβαρής υδατικής κρίσης στο μέλλον.
About The Author
